Bij ons op de vereniging staat al sinds mensenheugenis een AVO MK IV buizen tester te pronken. Er werd niet of nauwelijks gebruik van gemaakt. Kon dat eigenlijk wel? Enige tijd geleden werd er door enige leden gevraagd “maar wat is het” en “hoe werkt het”? En zo werd de MK IV ineens een heus project!
Een goed begin van elk project is het vinden van documentatie om de werking van een apparaat te doorgronden. Via Google is gelukkig zowat alles te vinden..
Hoe het werkt
De te testen buis krijgt gloeispanning aangeboden welke de kathode verwarmt. Deze kathode bevat een stof welke extra elektronen afgeeft. Deze elektronen willen naar de positieve anode en loopt er een anode stroom. Door nu een rooster ertussen te zettenwelke we regelbaar negatief maken kunnen we de elektronenstroom remmen dan wel stoppen. De elektronen voelen zich niet aangetrokken door het negatieve rooster! Om nu toch de er door heen vliegende elektronen te beheersen, is er het remrooster, schermrooster etc. Steeds een rooster erbij wegens zekere ongewenste (of gewenste) effecten. Om nu een buis te testen stel je een anode spanning in, een eventuele schermroosterspanning, niet te vergeten een gloeispanning en een steilheid. De juiste buisvoet instellen met de duimwiel schakelaars en dan kan de buis er in en kunnen we kijken of de meter een stroom aangeeft.
Terug naar ons probleem
Het toestel de eerste keer ingeschakeld via een regeltransformator. Gaat alles wel goed? Geen rook, het rode lampje brandt, maar verder gebeurde er niets. We namen een buis uit onze voorraad en zocht de instellingen op in het bij de MK IV behorende boekwerk. In dat boek staat bij elke buis een code, zoals bijvoorbeeld “020908030” en daarachter de aanbevolen spanningen voor gloeien, anode, schermrooster, rooster etc. Boven op de tester moet je die getallen instellen door middel van duimwiel schakelaars. Deze code zorgt ervoor dat bij de diverse buisvoeten de pennen op de juiste
manier worden aangesloten. Nadat alles juist was ingesteld was er nog steeds geen uitslag op de meter zichtbaar. Dus het schema erbij gepakt en de zijpanelen verwijderd. Het interieur zag er helemaal clean uit en er waren geen verbrande / verdachte onderdelen te bekennen. Vervolgens hebben we een reeks clubavonden besteed aan het puntsgewijs nalopen van het schema en uiteindelijk…
EUREKA…we hebben het gevonden!!
In de voeding zitten 3 spoelen welke een “relais” vormen. Twee spoelen zorgen ervoor dat de netspanning via een schakelaar op de andere trafo komt. Deze trafo zorgt voor de anode en schermrooster spanning, en wat blijkt: in serie met de anode stroom zit de derde spoel. Als de anode stroom door die spoel te groot wordt zorgt hij voor uitschakeling van die trafo wat een “zoemer” effect geeft dus dan weet je dat er
iets mis is. Het spoeltje van dunne draad was echter onderbroken waardoor de anodespanning ontbrak. Spoel gedemonteerd, de windingen geteld en een nieuwe spoel gewikkeld. Daarna alles weer gemonteerd en de MK IV kwam weer tot leven. Opnieuw de buis erin en nu wel uitslagen en reacties van de schakelaars en regelknoppen.
Vervolgens besloten we om het geheel een beetje schoon te maken en de machine netjes op te poetsen. Na al deze inspanningen ziet deze halve eeuw oude machine er weer netjes uit.
Dit project was een hele ervaring en we zijn tegelijk weer wat wijzer geworden. Met dank aan collega Len PE1GZD voor medewerking en steun..
(Artikel door Kees PA0CNR)
NASCHRIFT REDACTIE: De vereniging heeft besloten deze zeer gewilde en zeldzame buizentester in de verkoop te doen. We doen in de praktijk niets met buizen en met de opbrengst kunnen we weer andere leuke dingen aanschaffen voor onze leden. Serieus geinteresseerden kunnen contact opnemen via dit formulier. We komen er dan snel bij u op terug..
UPDATE: De buizentester is inmiddels verkocht.
